Traumabehandeling bij persoonlijkheidsstoornissen

De ontwikkeling van een persoonlijkheidsstoornis kan sterk samenhangen met het plaatsvinden van traumatische gebeurtenissen. Een traumabehandeling kan een mogelijke kostenefficiënte aanvulling zijn op de behandeling van een persoonlijkheidsstoornis. Wij hebben een aantal onderzoeken gedaan die aangeven dat traumabehandeling (met name Eye movement desensitization and reprocessing (EMDR)-therapie) effectief kan zijn in het verminderen van de klachten van een persoonlijkheidsstoornis. Deze onderzoeken, met toelichting, vind je hieronder. 

Dossieronderzoek: Onderdiagnose PTSS bij persoonlijkheidsstoornissen

Hoewel PTSS voorkomt bij zo'n 37% van de mensen met een persoonlijkheidsstoornis, blijkt uit onze studie dat maar 18,6% van hen in de klinische praktijk daadwerkelijk een PTSS-diagnose krijgt. Ondanks een PTSS op basis van de MINI-Plus werd deze diagnose bij maar liefst 45% niet gesteld. Deze mogelijke onderdiagnose is zorgwekkend, omdat PTSS goed te behandelen is, vaak in relatief korte tijd. 

Verwijzing

Hofman, S., & Slotema, C. W. (2024). Underdiagnosis of Posttraumatic Stress Disorder Among Outpatients With Personality Disorders in Clinical Practice Despite the Use of a Diagnostic Instrument. Journal of Personality Disorders, 38(5), 477-492. https://doi.org/10.1521/pedi.2024.38.5.477 


RCT: Geen verslechtering tijdens EMDR-behandeling 

Uit dit onderzoek blijkt dat EMDR-therapie zelden leidt tot een verergering van klachten bij mensen met een persoonlijkheidsstoornis. Vaker werden de klachten juist minder, wat des te meer reden is om wel EMDR-therapie toe te passen bij mensen met een persoonlijkheidsstoornis.

Verwijzing

Hafkemeijer, L., de Jongh, A., Starrenburg, A., Hoekstra, T., & Slotema, K. (2024). EMDR treatment in patients with personality disorders. Should we fear symptom exacerbation?. European Journal of Psychotraumatology15(1), 2407222. https://doi.org/10.1080/20008066.2024.2407222


Casusrapport: Korte, intensieve EMDR therapie voor borderline persoonlijkheidsstoornis

Dit casusrapport beschrijft de effecten van een korte en intensieve EMDR-therapie bij twee mensen met borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS), die niet voldeden aan de criteria voor posttraumatische stressstoornis. Tien EMDR-sessies over vier dagen leidden tot significante afnames in psychisch leed en emotionele regulatieproblemen, met langdurige remissie van BPS-symptomen bij follow-up na 3, 6 en 12 maanden.

Verwijzing

Hafkemeijer, L., Slotema, K., Haard, N. D., & Jongh, A. D. (2023). Case report: Brief, intensive EMDR therapy for borderline personality disorder: results of two case studies with one year follow-up. Frontiers in Psychiatry, 14, 1283145. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2023.1283145

Pilotstudie: Haalbaarheid van EMDR voor PTSS bij Persoonlijkheidsstoornis

Deze pilotstudie onderzoekt de haalbaarheid van EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) als behandeling voor posttraumatische stressstoornis (PTSS) bij mensen met persoonlijkheidsstoornissen. De resultaten tonen aan dat EMDR leidt tot significante vermindering van PTSS-symptomen, dissociatie en slapeloosheid, waarbij ongeveer 40% van de deelnemers na de behandeling geen PTSS meer had.

Verwijzing

Slotema, C. W., van den Berg, D. P., Driessen, A., Wilhelmus, B., & Franken, I. H. (2019). Feasibility of EMDR for posttraumatic stress disorder in patients with personality disorders: A pilot study. European Journal of Psychotraumatology, 10(1), 1614822. https://doi.org/10.1080/20008198.2019.1614822 


Theoretisch Kader voor EMDR Therapie bij Persoonlijkheidsstoornis

Dit artikel presenteert een theoretisch kader voor de toepassing van EMDR-therapie bij persoonlijkheidsstoornissen, gebaseerd op het Adaptive Information Processing (AIP) model. We bespreken de empirische basis van deze aanpak en bieden richtlijnen voor casusconceptualisatie, geïllustreerd met een praktijkvoorbeeld dat aantoont hoe EMDR kan helpen bij het verwerken van traumatische herinneringen en het verminderen van de impact van Adverse Childhood Experiences (ACEs).

Verwijzing

De Jongh, A., Hafkemeijer, L., Hofman, S., Slotema, K., & Hornsveld, H. (2024). The AIP model as a theoretical framework for the treatment of personality disorders with EMDR therapy. Frontiers in Psychiatry, 15, 1331876. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2024.1331876


Studieprotocol voor Trauma-gerichte EMDR bij Persoonlijkheidsstoornis (TEMPO)

Dit studieprotocol beschrijft een multicenter, enkelblinde, gerandomiseerde gecontroleerde trial die de effectiviteit van EMDR-therapie onderzoekt voor mensen met een persoonlijkheidsstoornis. Het onderzoek zal de impact van EMDR op traumasymptomen, kwaliteit van leven en geestelijke gezondheid beoordelen bij 159 deelnemers, en zal ook kosteneffectiviteit en factoren die het behandelingssucces beïnvloeden onderzoeken.

Verwijzing

Hofman, S., Hafkemeijer, L., de Jongh, A., Starrenburg, A., & Slotema, K. (2022). Trauma-focused EMDR for Personality disorders among Outpatients (TEMPO): study protocol for a multi-centre, single-blind, randomized controlled trial. Trials, 23(1), 1-15. https://doi.org/10.1186/s13063-022-06082-6

Multiple baseline studie: Toevoeging van EMDR voor PTSS bij aanvang van de behandeling voor een borderline persoonlijkheidsstoornis

Deze pilotstudie onderzoekt de effectiviteit van het toevoegen van EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) bij start van de gebruikelijke behandeling voor mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis. De resultaten tonen een significante afname van PTSS-symptomen en algemene psychopathologie tijdens de EMDR-sessies, met positieve effecten op het dagelijks leven en zonder gerapporteerde negatieve gevolgen.

Verwijzing

Wilhelmus, B., Marissen, M. A., van den Berg, D., Driessen, A., Deen, M. L., & Slotema, K. (2023). Adding EMDR for PTSD at the onset of treatment of borderline personality disorder: A pilot study. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 101834. https://doi.org/10.1016/j.jbtep.2023.101834


RCT: Effecten van EMDR op Herinneringen van Emotioneel trauma

In dit onderzoek hebben we de effecten van vijf sessies EMDR-therapie beoordeeld op herinneringen aan emotionele verwaarlozing, misbruik en andere nare gebeurtenissen bij mensen met een persoonlijkheidsstoornis. De resultaten tonen significante verbeteringen in herinneringen die niet voldoen aan het A criterium van PTSS, wat suggereert dat EMDR een waardevolle toevoeging kan zijn aan de behandeling van deze mensen ongeacht de aanwezigheid van PTSS.

Verwijzing

Hafkemeijer, L., Starrenburg, A., van der Palen, J., Slotema, K., & de Jongh, A. (2021). Does EMDR therapy have an effect on memories of emotional abuse, neglect and other types of adverse events in patients with a personality disorder? Preliminary data. Journal of Clinical Medicine, 10(19), 4333. https://doi.org/10.3390/jcm10194333


RCT: Geen klachtentoename tijdens EMDR

Dit onderzoek toont aan dat klachten of suïcidaliteit tijdens EMDR-sessies niet per se toenemen. Slechts 2% van de mensen in de EMDR-groep hadden meer klachten en suïcidaliteit na de EMDR dan voor, ten opzichte van 11% van de controle groep. Deze resultaten pleiten voor de veiligheid van EMDR-therapie voor mensen met een persoonlijkheidsstoornis.

Verwijzing

Hafkemeijer, L., de Jongh, A., Starrenburg, A., Hoekstra, T., & Slotema, K. (2024). EMDR treatment in patients with personality disorders. Should we fear symptom exacerbation?. European Journal of Psychotraumatology, 15(1), 2407222. https://doi.org/10.1080/20008066.2024.2407222